|
Escrito por IEM -Sec
|
|
Martes, 12 Setembro 2017 22:31 |
|
O vindeiro sábado 16 de setembro ás 18:00h gozaremos dunha nova xeira polo concello de Tomiño "O Camiño do Norte a Santiago. Goián. A Vila da Barca.", dentro do programa das xeiras de verán 2017 do IEM, e coa colaboración deste concello, que será guiada polo especialista Antonio Soliño Troncoso.
O punto de encontro será a Igrexa de Goián.
Enlace ao punto de encontro:
https://drive.google.com/open?id=1O3ISag-mf8KRF1h-jyzqNuasC94&usp=sharing
AS XEIRAS DO IEM. VERÁN 2017
CAMIÑO DE NOSA SEÑORA DO NORTE. GOIÁN
Guía
ANTONIO SOLIÑO TRONCOSO
A XEIRA. APROXIMACIÓN
O Camiño do Norte a Santiago sepárase do central en Barcelos -Portugal- e logo de pasar polos concellos de Viana do Castelo e Vila Nova de Cerveira mediante tramos que enxergan un moi importante patrimonio histórico, etnográfico e artístico entra en Galicia por Goián, antes a través dunha barca, hoxe servíndose da ponte de formigón sobre o Miño. A primeira opción citada desembarcaba ao pé da Fortaleza de San Lourenzo e tras bordear o cruceiro da Barca e o Pazo-Torre dos Correa pasa a Estás (Virxe Peregrina do s. XVIII) e logo ao Mosteiro (consérvase a igrexa románica do s. XII mais o Pazo dos Troncoso de Lira) e ao ÂÂÂ Seixo, en Tomiño, para continuar por Pousadela e Hospital, onde o topónimo fai referencia ao que existiu para peregrinos dende 1295 (documentado por Hipólito de Sa). Cruzada a ponte do século XIV, segue a Vilameán tras pasar polo Freixoal, onde se conserva un interesante cruceiro do XVII. A continuación tira cara a Tebra (igrexa románica do XII, onde está soterrado Álvaro Suárez de Deza, fundador da Torre renacentista conservada no Outeiro) e a seguir sobe por Cima de Vila para entrar no municipio de Gondomar pola Portela de Couso. Tras cruzar Gondomar e Vigo volve enlazar co central en Redondela.
Esta xeira pretende mostrar o inicio do citado camiño en territorio galego e para iso imos percorrer e visitar parte da actual parroquia de Goián, que no final da Idade Media estaba dividida en dúas: Santiago de Tollo e San Cristovo de Goián. A primeira de reguengo, a segunda de señorío (dende o século XIV estivo vinculada á familia Correa). A partir do XVI Tollo xa aparece como anexo de Goián e no XIX fusiónanse. Coa chegada do Estado Liberal, Goián consegue constituírse en concello en 1813 e repite no Trienio Liberal. A partir de 1836 pasa a integrar o de Tomiño.
Ao longo da última xeira deste ano veremos a configuración urbana dunha vila na que é parte fundamental o concepto de horta murada, falaremos de indianos e da pintoresca arquitectura construída polos “brasileiros”, analizaremos a arquitectura relixiosa actual e citaremos a desaparecida, percorreremos un moi particular cemiterio hixienista, toparémonos coas variantes etnográficas do Baixo Miño, confrontaremos as características da arquitectura militar das fortalezas do XVII coa gótica do castelo de Vila Nova de Cerveira, evocaremos a Vila da Barca e circularemos á beira do Miño polo Camiño da Nosa Señora do Norte para achegarnos ata o Pazo-Torre dos Correa. Ademais, contemplaremos unha paisaxe única sucada pola maior vea de auga de Galicia. Todo durante as tres horas que nos levará percorrer os cinco quilómetros dun treito circular de mínima dificultade.
|
|
Escrito por IEM -Sec
|
|
Venres, 01 Setembro 2017 21:35 |
|
O vindeiro xoves 7 de setembro, gozaremos dunha nova xeira polo concello de Baiona "Fortaleza Monte Real", dentro do programa das xeiras de verán 2017 do IEM, e coa colaboración deste concello, que será guiada polo especialista Anxo Rodríguez Lemos.
O punto de encontro desta xeira será na Oficina de Turismo ás 18:30 h.
Enlace ao punto de encontro:
https://drive.google.com/open?id=12vVRFVULOHlgLaEoQh-G3xASXZs&usp=sharing
AS XEIRAS DO IEM. VERÁN 2017
FORTALEZA MONTE REAL
Guía
ANXO RODRÍGUEZ LEMOS
Case tres quilómetros con triple cinturón de murallas pechan aproximadamente as 18 hectáreas centrais da península de Monte Boi en Baiona, centro da nosa vindeira xeira. Ao pé dos seus breves extramuros con pronunciadas costas ábrense as praias daCuncheira, Os Frades, A Barbeira e A Ribeira; este último areal, aberto ao Norte e protexido pola Doca, acolle o porto de Baiona, vila inmediata unida a Monteboi polo istmo da Palma.
A historia da fortaleza foi parella ó esplendor de Baiona desde que na Alta Idade Media se converte en vila urbana e principal porto das terras de Turonio. Entre os moitos fitos históricos destacables que presenciou, alén da chegada da carabela Pinta en 1493, houbo episodios claves da guerra civil do século XIV, con Suero Yañez de Parada como figura miñorana sobranceira, ou 1452, cando Juan II de Castela e León ratifica a importancia deste porto ó autorizalo para comerciar co estranxeiro xunto coa Coruña. Os dous únicos de toda Galicia con rango semellante.
En 1497, fai xa 520 anos, os Reis Católicos mudáronlle o nome de Monte do Boi polo de Monte Real ao fundar unha nova vila no interior da fortaleza baixo o amparo real. A Baiona extramuros floreceu á par da intramuros no século XVI coa reactivación da pesca e o comercio, este último, beneficiado polo favor real de comerciar coas Indias dende 1529 a 1573. Baiona crecería un 132% entre 1528 e 1591, pasando de 393 a 915 veciños e superándose os 100 hab/km2 no Val de Miñor. Entre os séculos XVI e XVIII as murallas son reforzadas e aumentadas ata a súa total ruínacando os canóns da antiga praza militar enmudecen un 24 de outubro de 1843. Coñeceremos a historia das súas portas históricas, das torres defensivas, baluartes, paisaxe da súa contorna e incluso a vida dos seus propietarios dende que, en 1874, sae tras moitos inconvintes o espazo amurallado a subasta pública. A visita será guiada polo historiador baionés Anxo Rodríguez Lemos quen, recentemente, ven de presentar na Universidade de Santiago de Compostela o seu traballo de fin de máster titulado A paisaxe cultural da fortaleza de Monte Boi: proposta didáctica aplicada no IES Primeiro de Marzo de Baiona.
Remataremos a xeira observando o solpor dende A Torre do Príncipe e Batería de Santiago.
|
|
|
Escrito por IEM -Sec
|
|
Martes, 12 Setembro 2017 19:52 |
|
O xurado da X edición do certame poético VictorianoTaibo que convoca o Concello de Gondomar, en colaboración co Instituto de Estudos Miñoráns, reunido o 11 de setembro, de entre as 49 obras presentadas, elixiu como obras finalistas, as que ostentaban os seguintes títulos por orde alfabética:
Ø As cinzas de Pasolini
Ø Erosións
Ø Laxa negra
Ø Saint Pièrre et Michelon
O veredicto definitivo darase a coñecer nos próximos días, momento en que se fará público o gañador ou gañadora desta décima edición.
A entrega do premio será o día 18 de novembro nun acto que decorrerá no Auditorio Lois Tobío de Gondomar. |
|
Escrito por IEM -Sec
|
|
Luns, 28 Agosto 2017 19:55 |
|
NOMES ARDIDOS
A Castor Alonso Cambra
Hai unha ducia de anos xa miramos arder o monte de Peitieiros. E coma un reducio volveu no 2013. Este luns todo comezou na metida do sol, a iso das 10, en catro puntos distintos, a 450 metros de altura, no seo dos eucaliptos fillos dos lumes anteriores. E cos eucaliptos todo ardeu: toxo e xestas, fento seco, silvas e tamén carrasco branco.
É o monte do traballo que Rita e Jesús, membros do Instituto de Estudos Miñoráns, están sacando adiante para recoller os nomes da nosa terra, labor cada día máis difícil pola desvinculación dos veciños do monte desde hai décadas. E repoboación a eito, e emigración alén mar e transpirenaica, e unha masa de eucaliptos que non deixa ollar os cotos nunha orografía dura, pina, dificultan levar avante a investigación do IEM. Estamos falando dunha aldea emprazada nos 100 metros sobre o océano Atlántico postwürmense e un monte que roza os 600 metros no pericoto máis alto a pouco máis dun quilómetro das casas.
O problema toponímico solucionóunolo o home da beira do título. Castor Alonso fará oitenta e cinco anos no próximo outubro. Do barrio da Area. Camiñou descalzo estes montes. Gran contador. Tanto toca Suiza –foron vinte anos acolá–, como a compra e venda de burras ou as cabras e ovellas a pastar mentres xogaban ó fenete ou fuxían cara Doude do home do unto que pinchou por riba da Regueira das Chedas.
Castor, o noso informante toponímico, guiounos moitas xornadas ordenadamente polo monte de Peitieiros até achegarnos perigosamente ós dous centos de nomes, que hoxe e aquí non imos citar, pero si indicarvos as estremas do lume, os nomes queimados con premeditación e nocturnidade.
Ardeu a cara oeste do monte peitieirán. O alto que os aborixes da parroquia chaman As Gaias, os de Morgadáns, A Furna, os de Malvas, A Paraguda e para os mariñeiros de Baiona son as marcas da Alta.
As Gaias arderon, si. O Coto da Xesteira foi lambido polo lume e ladeira abaixo O Outeiro de Catro Portas e parou ós pés dos Cotos do Ulleiro de Couso. Arriba tamén as chamas “limparon” O Outeiro da Meda e O Outeiro da Bandeira e en liña deixáronas chegar pola Regueira Grande. Libraron O Boquete e O Campo do Cego onde A Parada das Burras. Aquí é un mundo de confluencias: Morgadáns chámalle Onde Nacen os Ríos que é A Regueira do Estripeiral para os de Malvas onde chega Peitieiros. É xa A Volta do Trebilladouro. O Tribilladouro do Catastro de Ensenada de 1753.
Vindo cara á ladeira norte/noroeste vemos ardidos Os Outeiros Negros e os seus cotos, A Chan das Trepiñas e o coto. Ladeira abaixo as labaradas morreron ó bordo da Chan da Valadegua (ou Vadalegua) deixando viva a foresta eucaliptal da Regueira de Miranda, O Curtiño ou a Casa do Becho. O que non ficou sen arder foron A Chan da Paraguda, regueira e fontela, incluso a ladeira até Os Porriños de Riba e Os Outeiros Negros, impoñentes formas en fervenza cara o alto. Pola beira dereita da regueira parou o lume xusto no Outeiro Rachado.
Ó pararen as chamas no Porriños libráronse A Ladeira dos Cabirtos e A Regueira do Estripeiro, pero sobor da pista continuaron até rematar na Entrada de Campo Covo, antes de chegaren á Cabeza de Seide, queimando A Chan das Pías e o senlleiro e conspicuo Coto das Pías, cunha ancha e fonda pía natural nun coto e varias coviñas noutro. Desde aquí, claro, o mundo enteiro. O Val de Miñor e o seu fillo O Val do Miño.
Unha brisiña movendo o follato, algún verde, a maioría queimado, atrás O Coto de Campo Covo ollándonos pé da chan regueira e ulleira homónima onde parou o lume.
Castor Alonso Cambra, gran contador, cando quere fala poesía. Decídenolo vós:
-”Nesa Ladeira de San Martiño tiña eu unhas eguas negras mui clineiras e cunhas sedas no rabo que parecía unha vasoura”.
Vai por el.
Xosé Lois Vilar Pedreira |
|
|
Escrito por IEM -Sec
|
|
Mércores, 06 Setembro 2017 20:54 |
|
 
Desde a Sección de Teatro do Instituto de Estudos Miñoráns (IEM) vimos realizando nestes anos unha mostra de teatro afeccionado do Val de Miñor. Agora, co curso académico que comeza neste mes de setembro, queremos pór en marcha outro devezo: a creación dun certame de escrita dramática para o estudantado, desde 5º de Primaria, até rematar a educación secundaria, cunha idade máxima de 20 anos.
Por que crear un certame de escrita dramática dirixido á mocidade?
O teatro debería ser unha materia formativa máis. A través del non só aprendemos a interpretar, representar, crear espazos, desenvolver emocións, senón que tamén aprendemos a relacionarnos co público. Vocalizar, proxectar a voz, colocarse ante un auditorio, controlar a linguaxe corporal, empatizar ou perder o medo escénico, son ferramentas da vida diaria que calquera persoa debería coñecer e que o teatro nos dá.
O teatro é tamén unha forma de achegarse á literatura, á música ou á plástica, mesmo outra forma de se achegar á tecnoloxía e á informática. É unha disciplina e é unha técnica. É un medio de ampliar os nosos coñecementos.
A literatura dramática é a irmá desfavorecida dos xéneros literarios, por iso consideramos que crear un certame de textos dramáticos é un incentivo para achegarnos á expresión escrita e á creación literaria, ao tempo que nos dotamos do pretexto perfecto para a representación: contarmos cun texto de noso, acaído á idade do alumnado que o pode representar.
Neste primeiro proxecto temos previsto que a representación das obras premiadas sexa unha tarefa encomendada aos grupos de teatro afeccionado que forman parte da Sección de Teatro do IEM, deixando para os participantes o importantísimo reto de proporcionar as obras necesarias, reto que o seu profesorado pode aproveitar para fomentar e desenvolver as capacidades e destrezas do alumnado (creatividade, expresión e representación escrita, expresión plástica, etc.)
Estamos ilusionados e ilusionadas con esta proposta e agardamos que a acollades coa mesma emoción e a convición de que é unha ferramenta pedagóxica tradicional e modernísima que redundará exitosamente na formación do alumnado.
Animádevos a participar!!! |
|
Escrito por IEM -Sec
|
|
Martes, 22 Agosto 2017 18:21 |
|
O vindeiro mércores 30 de agosto, gozaremos dunha nova xeira polo concello de Baiona "Vila Vella de Baiona", dentro do programa das xeiras de verán 2017 do IEM, e coa colaboración deste concello, que será guiada polo especialista Antonio Soliño Troncoso.
Por problemas alleos ao IEM, informamos que o punto de encontro e inicio desta xeira múdase para o adro da ex-Colexiata de Santa María, actual parroquial de Baiona, ás 18:30 h.
Enlace ao punto de encontro:
https://drive.google.com/open?id=1wkLurqY12SgF07DDst7zM3GEkl4&usp=sharing
AS XEIRAS DO IEM. VERÁN 2017
VILA VELLA DE BAIONA
Guía
ANTONIO SOLIÑO TRONCOSO
A XEIRA. APROXIMACIÓN.
Erizana no século XII era un couto que pertencía ao mosteiro cisterciense de Oia tras doazón de Afonso VII. Vólveo rescatar para a causa real Afonso IX en abril de 1201. Un mes máis tarde o mesmo rei estando en Faro, actual cidade da Coruña a teor das investigacións de Gonzalo Navaza, concédelle carta foral por medio da cal a institúe vila de reguengo co novo nome de Baiona. Se damos crédito de pervivencia espacial á morfoloxía urbana, e acolléndose ao descoñecemento de estudos arqueolóxicos que deneguen a tese, entendemos que a vila naquel tempo probablemente tivo asentamento lineal entre a actual ex-colexiata e o areal do activo porto, unha localización de dificultosa defensa se se compara coa península de Monte Boi. Este promontorio, con seguridade provisto de moi cativa cerca, recibe carta de privilexio dos Reis Católicos no ano 1497. Esta carta cámbialle o antigo nome polo de Monte Real e ten por obxectivo crear unha nova vila, tamén de reguengo, igual de economicamente competitiva e cun porto de referencia, pero moito máis forte e segura dende a óptica militar que remate por substituír a Baiona, á vila mariñeira. E efectivamente, Monte Real alcanzará durante o século XVI os obxectivos para os que foi creada, non obstante nunca deixará de existir a vila medieval que co tempo, para diferencialas, pasará a ser referida como Vila Vella, sen deixar nunca de ser Baiona. En realidade a poboación efectiva pasaría a ser o sumatorio de ambos os dous asentamentos. A puxanza de Baiona e do seu porto vaise manter ata mediados do século XVII.
Esta xeira quere percorrer o espazo urbano conservado da vella vila mariñeira, rúas e prazas do ámbito non murado, e deterse nas pezas arquitectónicas de maior interese que conforman o casarío. Comentaremos as pequenas prazas asentadas ao longo do principal eixe que atravesando a Vila Vella entraba a Monte Real, os espazos abertos arredor da parroquial e repararemos nas rúas fundacionais da trama urbana. Visitaremos obras protogóticas como a ex-Colegiata, góticas como o Cruceiro Cuberto, renacentistas como a Capela do Rosario, barrocas tales que a capela de Santa Liberata, o Convento da Anunciación, o antigo Hospital Sancti Spiritus, a Casa Correa e a Casa Mendoza. Tamén veremos as achegas ao patrimonio construído da vila por parte da burguesía do XIX tras a aparición do Estado Liberal. Todo durante as tres horas que, sumando comentarios e paradas, nos levará percorrer os escasos dous quilómetros de empedrado treito urbano entre apertado casarío, cheiro a salitre e notables perspectivas mariñas. |
|
